Schenken

Schenking volgens Surinaams recht

Wat is een schenking?

Een schenking is een overeenkomst waarbij een persoon, de schenker, zich verplicht om om niet (dat wil zeggen: zonder tegenprestatie) een vermogensbestanddeel over te dragen aan een ander, de begiftigde, met als doel deze te bevoordelen.

Een schenking kan verschillende vormen aannemen:

• Contant geld of geldbedragen;

• Roerende zaken zoals sieraden, kunst of voertuigen;

• Onroerende zaken, zoals een perceel of woning;

• Aandelen of andere vermogensrechten;

• Ook de kwijtschelding van een schuld – bijvoorbeeld een lening aan een kind – wordt juridisch als schenking aangemerkt.

De vorm: Schriftelijke vastlegging van een schenking

Voor bewijs en rechtszekerheid is het aan te bevelen elke schenking schriftelijk vast te leggen. Dit kan:

• via een onderhandse akte, of

• via een notariële akte.

Voor onroerende zaken (zoals woningen en percelen) is een notariële schenkingsakte wettelijk verplicht. In Suriname dient deze akte te worden verleden voor een notaris die in Suriname is gevestigd.

Indien de schenking betrekking heeft op een registergoed, wordt een afschrift van de schenkingsakte ingeschreven in de openbare registers van het MI Gliskantoor (Kadaster).

Indien het onroerend goed eigendom is van echtgenoten die in gemeenschap van goederen gehuwd zijn, dienen beide echtgenoten de akte van schenking en aanneming (de transportakte) te ondertekenen. Zijn zij gehuwd onder huwelijkse voorwaarden met beperkte gemeenschap, dan is medeondertekening ook vereist wanneer het geschonken goed in de gemeenschap valt.

Indien een van de echtgenoten niet persoonlijk aanwezig kan zijn, moet een schriftelijke volmacht worden overgelegd.

Bepalingen en voorwaarden bij een schenking

Een schenking kan onder bepaalde bepalingen (clausules) worden gedaan. Enkele veelvoorkomende clausules zijn:

1. Uitsluitingsclausule

Deze bepaling zorgt ervoor dat het geschonken vermogen buiten de huwelijksgemeenschap van de begiftigde blijft. Indien de begiftigde later in een echtscheiding belandt, kan de ex-partner geen aanspraak maken op het geschonken vermogen.

Een dergelijke clausule wordt ook vaak in testamenten opgenomen, maar kan ook expliciet aan een schenking worden verbonden. Advocaten van ex-echtgenoten vragen bij echtscheidingen vaak bewijs van deze clausule.

2. Vrijstelling van inbreng

Met deze clausule bepaalt de schenker dat het geschonken goed niet in mindering hoeft te worden gebracht op het erfdeel van de begiftigde bij het overlijden van de schenker. Dit zorgt ervoor dat het geschonkene buiten de erfverdeling blijft en als een definitief bevoordelende gift wordt beschouwd.

3. Verzorgingsplicht

De schenker kan als voorwaarde stellen dat de begiftigde hem of haar verzorgt zolang hij of zij leeft, en in de noodzakelijke levensbehoeften voorziet indien dat nodig is. Deze verzorgingsverplichting wordt dan contractueel verbonden aan de schenking.

4. Voorbehoud van vruchtgebruik

De schenker kan bepalen dat hij/zij het geschonken goed niet volledig overdraagt, maar het recht behoudt om de vruchten van het goed te blijven genieten gedurende het leven.

Vruchtgebruik is geregeld in het Surinaams Burgerlijk Wetboek en betekent dat de vruchtgebruiker het goed mag gebruiken alsof hij eigenaar is, terwijl de bloot eigenaar de juridische eigendom behoudt.

Vruchtgebruik komt bijvoorbeeld voor:

• Bij erfrecht (de langstlevende ouder krijgt vruchtgebruik van het deel van het kind);

• Bij verkoop met voorbehoud van vruchtgebruik (verkoper behoudt gebruiksrecht, koper betaalt lagere prijs).

Het vestigen van vruchtgebruik op een onroerend goed gebeurt via een notariële akte, die vervolgens moet worden overgeschreven in de openbare registers van het MI Gliskantoor.

5. Recht van gebruik en bewoning

Een bijzondere vorm van vruchtgebruik is het zakelijk recht van bewoning, waarbij de begunstigde het geschonken onroerend goed mag bewonen met zijn of haar gezin. Dit recht is uitsluitend van toepassing op woningen en geeft het recht om in het pand te wonen, zonder het volledig te bezitten of te verhuren.

Erfrecht

Wat gebeurt er met bezittingen en schulden na een overlijden? – Inzicht in het erfrecht

Wanneer iemand overlijdt, ontstaan er vaak vragen over zijn of haar bezittingen en verplichtingen.
Wie krijgt wat? Wie moet de openstaande schulden betalen? En wat gebeurt er met lopende contracten zoals een koopovereenkomst?

Deze vragen worden beantwoord door het erfrecht – het deel van het recht dat regelt hoe de bezittingen en schulden van de overledene overgaan op de erfgenamen.

Belangrijke begrippen in het erfrecht

• Erflater: De persoon die is overleden.

• Erfgenaam: Degene die volgens de wet of via een testament recht heeft op (een deel van) de nalatenschap.

Als de overledene geen testament heeft opgesteld, bepaalt de wet wie erfgenamen zijn. De Surinaamse wetgeving onderscheidt vier groepen van erfgenamen, met een vaste volgorde.

De vier groepen erfgenamen volgens de wet

1. Groep 1:
   De wettige of erkende kinderen van de overledene én de langstlevende echtgenoot of echtgenote. Ook kleinkinderen vallen hieronder als hun ouder (het kind van de overledene) al is overleden.

2. Groep 2:
   De ouders van de overledene, zijn broers en zussen, en als die overleden zijn: hun kinderen (neven en nichten).

3. Groep 3:
   De grootouders en overgrootouders van de overledene. In deze groep wordt de erfenis in twee gelijke delen gesplitst: de ene helft gaat naar de familie van vaderszijde, de andere helft naar moederszijde.

4. Groep 4:
   Overige bloedverwanten tot en met de zesde graad – dit zijn bijvoorbeeld achterneven, oudtantes of andere verre familieleden.

Let op: Als er niemand binnen deze vier groepen is die erfgenaam kan of wil zijn, gaat de hele nalatenschap automatisch naar de Staat Suriname.

Erfenis aanvaarden of verwerpen – Uw mogelijkheden als erfgenaam

Als erfgenaam hebt u drie keuzes wat betreft het aanvaarden van de nalatenschap:

1. Zuivere aanvaarding

Bij zuivere aanvaarding accepteert u zowel de bezittingen als de schulden van de overledene. Dit betekent dat u eigenaar wordt van alle baten (zoals geld, huis of waardevolle spullen), maar óók aansprakelijk bent voor eventuele schulden.

Als blijkt dat de schulden hoger zijn dan de waarde van de bezittingen, moet u het tekort uit eigen zak bijpassen. U stapt als het ware volledig in de financiële positie van de overledene.

2. Beneficiaire aanvaarding (aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving)

U kiest ervoor om de nalatenschap alleen te aanvaarden als er meer bezittingen dan schulden zijn. Dit betekent dat u niet met eigen vermogen hoeft bij te betalen als blijkt dat de overledene schulden had die hoger zijn dan zijn of haar bezit.

Wel is dit een formele procedure waarbij de nalatenschap volgens strikte regels moet worden afgehandeld. Denk aan het opmaken van een boedelbeschrijving (overzicht van bezittingen en schulden). Deze route is verstandig als u twijfelt of de nalatenschap positief of negatief is, maar het is vaak tijdrovend en kostbaar.

3. Verwerping van de nalatenschap

Als u ervoor kiest om de erfenis te verwerpen, dan wordt u geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. U ontvangt niets. Uw erfdeel komt dan toe aan de overige erfgenamen volgens de wettelijke volgorde.

Bijvoorbeeld: als u als kind van de overledene de nalatenschap verwerpt, dan krijgen uw broers of zussen uw deel erbij – of, als ook zij verwerpen, gaat het verder naar de volgende groep erfgenamen.

Testament & Codicil

Waarom een testament belangrijk is:

Met een testament bepaalt u zelf hoe uw erfenis verdeeld wordt. Zonder testament geldt automatisch de wettelijke verdeling, wat niet altijd overeenkomt met uw wensen. Door een testament te maken, houdt u controle en kunt u persoonlijke keuzes vastleggen.

Wie kan een testament maken?

• Iedereen van 18 jaar of ouder die volledig wilsbekwaam is (niet onder curatele).

• Gezamenlijke testamenten zijn niet toegestaan; iedereen maakt een eigen testament.

• U kunt uw testament op elk moment herroepen of aanpassen via een nieuw testament.

Vormen van testamenten

1. Openbaar testament

• Wordt opgesteld door een notaris, in aanwezigheid van twee getuigen.

• U bepaalt wie erfgenamen worden.

• Origineel blijft bij de notaris; belanghebbenden krijgen afschriften.

2. Codicil

• Eigenhandig geschreven, gedateerd en ondertekend document (niet met computer).

• Alleen bedoeld voor bepaalde beschikkingen, zoals:

  • Persoonlijke goederen (bijv. sieraden, meubels, kleding)

  • Begrafeniswensen

• Geen notaris nodig, eenvoudig te wijzigen door nieuw codicil te maken.

Voordelen:

• Gemakkelijk op te stellen en aan te passen.

• Geen notariskosten.

Nadelen:

• Kan kwijtraken of zoekraken.

• Niet alles kan via een codicil geregeld worden (geen geld of onroerend goed).

Rechtsgeldigheid van een codicil

Een codicil is juridisch net zo geldig als een testament, mits het voldoet aan de wettelijke eisen (handgeschreven, gedateerd, ondertekend).
Als u bijvoorbeeld opschrijft dat uw sieraden naar uw buurvrouw gaan, zijn uw erfgenamen verplicht dit uit te voeren, ook al erven zij de rest van uw nalatenschap.

Belangrijke begrippen

• Erfgenamen: Personen die uw rechten en verplichtingen overnemen.

• Legatarissen: Personen die via testament of codicil een specifiek goed krijgen, maar geen aanspraak hebben op de rest van de nalatenschap.

Waarom een testament maken?

• Niet-gehuwde partners erven niet automatisch van elkaar.

• Regelen wie zorgt voor uw kinderen (voogdij).

• Mogelijkheid tot uitsluitingsclausule, benoemen van executeur, of langstlevende regeling (OBV).

• Let op: Kinderen en echtgenoten hebben altijd recht op een minimaal wettelijk deel (legitieme portie).

Wijzigen of herroepen

• Alleen via een nieuw testament.

• Het verscheuren van een afschrift heeft geen juridische waarde; het origineel blijft bij de notaris.

Testamentenregister

Alle notarissen registreren testamenten in het register. Na overlijden kan eenvoudig worden nagegaan of een testament is gemaakt. De inhoud blijft geheim.

Praktische tip bij codicil

• Vertel erfgenamen dat er een codicil is en waar het ligt.

• Maak kopieën en geef die aan begunstigden.

• Heeft u ook een testament? Vraag de notaris het codicil daarbij te bewaren.

Verklaring van Erfrecht

Wat is een verklaring van erfrecht en waarom is het nodig?

Na een overlijden moeten erfgenamen vroeg of laat aantonen dat zij wettelijk gerechtigd zijn om de nalatenschap van de overledene te ontvangen. Dit is nodig omdat banken en andere instellingen als voorzorg direct de rekeningen van de overledene blokkeren. Ook andere partijen die goederen of geld van de overledene beheren, mogen deze alleen afgeven aan de rechtmatige erfgenamen.

De bevestiging wie erfgenamen zijn, gebeurt via een verklaring van erfrecht. Dit is een notariële akte waarin wordt vastgelegd:

• Wie de erfgenamen van de overledene zijn.

• Of er een testament bestaat en wat daarin is geregeld.

Hoe stelt de notaris dit vast?

Voordat de notaris de verklaring opstelt, voert hij onderzoek uit:

1. Controle bij het Testamentenregister
   Om te achterhalen of er een testament is en bij welke notaris dit is opgemaakt.

2. Raadplegen van registers van de Burgerlijke Stand
   Met gegevens zoals een inlichtingenstaat of een stamboom wordt gecontroleerd wat de burgerlijke staat van de overledene was en wie de familieleden zijn.

Kortom: De verklaring van erfrecht is essentieel om erfgenamen officieel aan te wijzen en toegang te geven tot banktegoeden of goederen van de overledene. Zonder dit document is het voor erfgenamen vaak onmogelijk om nalatenschappen af te wikkelen.

Afwikkelen Boedels

Boedelafwikkeling in Drie Fasen

Wanneer iemand overlijdt, moet zijn nalatenschap op een correcte manier worden afgehandeld. Dit proces verloopt in drie belangrijke fasen:
1. Vaststellen van de erfgenamen (Verklaring van Erfrecht)
2. Inventarisatie van bezittingen en schulden
3. Verdelen van de nalatenschap (Akte van Scheiding en Deling)

Fase 1: Verklaring van Erfrecht

De eerste stap is het officieel vastleggen wie de erfgenamen zijn en welke rechten zij hebben. Dit gebeurt via een verklaring van erfrecht, een document dat door de notaris wordt opgesteld.

Wat doet de notaris in deze fase?

• Controle van familiebanden: erfgenamen leveren een stamboom of inlichtingenstaat, overlijdensakte en (trouw)boekje.

• Onderzoek bij het Testamentenregister om te achterhalen of er een testament bestaat.

• Indien er een testament is: bepalen welk testament het meest recent is en dit opvragen bij de betrokken notaris.

• Alleen belanghebbenden of hun gemachtigden krijgen inzage of een afschrift van het testament.

• Als erfgenamen formeel willen vastleggen wie recht heeft op welk deel, stelt de notaris de verklaring van erfrecht op.

Waarom is dit belangrijk?
Banken en instellingen blokkeren direct de rekeningen van de overledene. Met de verklaring van erfrecht kunnen erfgenamen aantonen dat zij gerechtigd zijn om bezittingen of tegoeden te beheren.

Fase 2: Inventarisatie van de Nalatenschap

Na vaststelling van de erfgenamen volgt een overzicht van alle bezittingen en schulden van de overledene.

Doel van deze fase:

• Inzicht krijgen in wat de nalatenschap bevat.

• Weten wat elke erfgenaam erft.

• Beslissen op welke manier de erfenis wordt aanvaard.

Overeenstemming is cruciaal
Na de inventarisatie moeten alle erfgenamen samen overeenkomen hoe de goederen en schulden worden verdeeld. Een akkoord van slechts de meerderheid is niet voldoende; unanieme instemming is verplicht voor een boedelscheiding.

Rol van de notaris of juridisch adviseur
De notaris kan helpen door:

• Uitleg en advies te geven.

• Oplossingsmodellen aan te dragen.

• Volmachten en andere documenten op te stellen.

Als de erfgenamen onderling al een akkoord hebben, kan direct worden overgegaan naar fase 3.

Fase 3: Akte van Scheiding en Deling

In deze fase wordt de verdeling van de nalatenschap officieel vastgelegd in een akte van scheiding en deling. Hierin staat precies wie welke goederen ontvangt en wie eventuele schulden voor zijn rekening neemt.

Vormvereisten:

• Bij onroerend goed is een notariële akte verplicht.

• Indien er minderjarige erfgenamen, curandi (personen onder curatele) of onzijdige personen (bij weigerachtige erfgenamen) betrokken zijn, moet de akte ook in aanwezigheid van de Kantonrechter worden ondertekend.

Voorwaarde voor een vlotte afwikkeling:
Alle erfgenamen moeten volledig meewerken. Zonder gezamenlijke inzet kan een boedelverdeling niet succesvol worden afgerond.

Belangrijk om te onthouden

• Een boedelafwikkeling vereist samenwerking en juridische nauwkeurigheid.

• Het proces kan pas echt starten als erfgenamen duidelijkheid hebben over hun rechten en plichten.

• Een notaris speelt in elke fase een sleutelrol, vooral bij het waarborgen van rechtsgeldigheid en het opstellen van de officiële akten.